Η αγοραφοβία, είναι μία ψυχολογική κατάσταση, που συνδέεται άμεσα, με το άγχος.Η αγοραφοβία, αφορά, τον φόβο για καταστάσεις, όπου το άτομο έχει την αίσθηση πως, είτε δεν θα μπορέσει, να έχει τη βοήθεια, που ίσως χρειασθεί, είτε θα είναι προσβλητικό να διαφύγει, αν συμβεί το χειρότερο, δηλαδή, το να βιώσει μια κρίση άγχους/πανικού.
Αγοραφοβία
Άγχος
Το άγχος, εμφανίζεται συνήθως, χωρίς την ύπαρξη κάποιου αντιληπτού ερεθίσματος. Η αναμονή των μελλοντικών γεγονότων, που συνδέονται, με την προηγούμενη αρνητική εμπειρία, είναι συχνά, ο λόγος εμφάνισης του άγχους. Η απάντηση, ίσως να είναι υπερβολική, δεδομένου ότι δεν υπάρχει άμεση απειλή. Όταν η αντίδραση, είναι αρκετά υπερβολική, τότε μπορεί να χαρακτηριστεί, ως διαταραχή.
Φοβία
Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια (DSM-5 ή ICD-10), είναι μια ψυχική διαταραχή. Κριτήρια για διάγνωση είναι: Το άτομο,να εκδηλώνει έναν υπερβολικό και διαρκή φόβο, σε συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις, συνοδευόμενη, από μια συμπεριφορά αποφυγής, με σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινή του ζωή.
Φόβος
Ο φόβος, είναι η φυσιολογική συναισθηματική απάντηση, σε αντικείμενα ή καταστάσεις, που γίνονται αντιληπτά, ως απειλές. Η συναισθηματική απάντηση, περιέχει ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, του αυτόνομου νευρικού συστήματος, το οποίο ενεργοποιεί το φυσιολογικό μηχανισμό αντίδρασης μάχης / φυγής. Ο φόβος μπορεί να θεωρηθεί λογικός.
Διαταραχή πανικού
Η κρίση πανικού, αφορά ένα έντονο αίσθημα άγχους, που προκύπτει απροσδόκητα και εκφράζεται με μια σειρά από σωματικά συμπτώματα και αντίστοιχες σκέψεις, που κορυφώνονται, μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Πιθανά σωματικά συμπτώματα:
- Έντονη ταχυπαλμία.
- Πόνος στο στήθος.
- Εφίδρωση.
- Τρέμουλο.
- Αίσθημα ιλίγγου ή τάσης για λιποθυμία.
- Φόβος ότι το άτομο χάνει τον έλεγχο του εαυτού, τρελαίνεται ή κινδυνεύει να πεθάνει.
Κοινωνικό Άγχος
Τα άτομα με κοινωνικό άγχος, βιώνουν έντονο φόβο ή άγχος, για μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις, κατά τις οποίες είναι πιθανή η αξιολόγηση και η κριτική από άλλους ανθρώπους. Τέτοιες καταστάσεις περιλαμβάνουν, το να μιλήσει κάποιος μπροστά σε κοινό, να εκτελέσει κάποια δραστηριότητα μπροστά σε κόσμο, ή πιο μικρές καταστάσεις, όπως το να κάνει κουβέντα, σε μια παρέα ή να φλερτάρει. Τα άτομα που έχουν κοινωνικό άγχος, φοβούνται, ότι θα εκδηλώσουν αυτά τα συμπτώματα άγχους (π.χ. εφίδρωση, τρέμουλο κλπ.) ή θα συμπεριφερθούν, με έναν τρόπο, που θα τους φέρει σε αμηχανία ή θα προκληθεί η αρνητική κριτική, των γύρω του. Δηλαδή, κάποιος, ο οποίος φοβάται, ότι θα ιδρώσει, καθώς βρίσκεται μέσα στο πλήθος, πιθανότατα, να αποφύγει να χαιρετήσει κάποιον, με μια χειραψία.
Ειδικές Φοβίες
Εκ σεσημασμένος και επίμονος φόβος, που είναι υπερβολικός ή παράλογος, εκλυόμενος από την παρουσία ή την πρόβλεψη της παρουσίας, ενός ειδικού αντικειμένου ή μιας ειδικής κατάστασης (π.χ. αεροπορικά ταξίδια, ύψη, ζώα, ένεση, θέα αίματος, κτλ.). Άλλοι παράγοντες, που συχνά πυροδοτούν τις ειδικές φοβίες, περιλαμβάνονται έντομα και άλλα ζώα ή στοιχεία του περιβάλλοντος, όπως το νερό, τα ύψη και οι καταιγίδες. Άλλα ερεθίσματα, που προκαλούν επίμονες φοβικές αντιδράσεις, μπορεί είναι οι πληγές, καταστάσεις, όπως οι κλειστοί χώροι,τα τούνελοι γέφυρες ή σωματικές αντιδράσεις, όπως ο πνιγμός από φαγητό ή ο εμετός.
- Η έκθεση στο φοβικό ερέθισμα προκαλεί σχεδόν πάντα μια άμεση απάντηση άγχους η οποία μπορεί να πάρει τη μορφή μιας καταστασιακά συνδεόμενης ή εκλυόμενης κρίσης πανικού.
- Το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος είναι υπερβολικός ή παράλογος.
- Η φοβική κατάσταση αποφεύγεται ή υπομένετε με έντονο άγχος ή δυσφορία.
- Η αποφυγή, η αγχώδης προσμονή ή η δυσφορία που συνδέεται με τη φοβική κατάσταση, παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου, την επαγγελματική λειτουργικότητα ή τις κοινωνικές δραστηριότητες και σχέσεις ή υπάρχει σαφής ενόχληση για την ύπαρξη φοβίας.
Άγχος Υγείας
Κατά διαστήματα, οι περισσότεροι άνθρωποι, αισθάνονται άγχος, σχετικά με κάποιο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζουν. Ωστόσο, για κάποιους η ανησυχία, για την υγεία, καταλήγει, να γίνεται εμμονή, που επηρεάζει σοβαρά όλους τους σημαντικούς τομείς της ζωής. Το άγχος υγείας, μπορεί να εκδηλωθεί με τη μορφή:
- της εμμονικής ενασχόλησης με ένα υπαρκτό πρόβλημα υγείας, το οποίο ωστόσο δεν είναι σοβαρό.
- διαφόρων ιατρικών συμπτωμάτων, όπως πόνος στο στήθος, πονοκέφαλος, κόπωση κ.ά., τα οποία δεν αιτιολογούνται παθολογικά.
- της διαρκούς ανησυχίας για τη μελλοντική κατάσταση της υγείας (το άτομο φοβάται και διερευνά συνεχώς αν νοσεί ή αν πρόκειται να νοσήσει από κάποια σοβαρή αρρώστια, όπως για παράδειγμα από καρκίνο).
Γενικευμένο Άγχος
Είναι μια κατάσταση συνεχούς άγχους και ανησυχίας, που έχει ως αποτέλεσμα την διαρκή ενόχληση ή/ και την έκπτωση της λειτουργικότητας, σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας του ατόμου.
Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή
- Υπερβολικό άγχος και ανησυχία (ανήσυχη προσδοκία), που συμβαίνει τις περισσότερεςμέρες για τουλάχιστον 6 μήνες, για έναν αριθμό γεγονότων (δουλειά, σχολική επίδοση κ.α.).
- Το άτομο βρίσκει δύσκολο να ελέγξει την ανησυχία.
- Το άγχος και η ανησυχία συνδέονται με 3 (ή περισσότερα) από τα παρακάτω 6 συμπτώματα:
- Εσωτερική ανησυχία (νιώθει τεντωμένος ή σε «αναμμένα κάρβουνα»).
- Εύκολη κόπωση.
- Μυϊκή τάση.
- Ευερεθιστότητα.
- Δυσκολία στη συγκέντρωση ή νιώθει το μυαλό του άδειο.
- Διαταραχή του ύπνου.